Khi bắt đầu khởi nghiệp hoặc mở rộng quy mô kinh doanh, lựa chọn loại hình doanh nghiệp là một trong những bước quan trọng nhất. Nhiều cá nhân và tổ chức thường băn khoăn không biết nên thành lập công ty cổ phần hay TNHH, bởi hai loại hình này đều phổ biến và có những ưu thế riêng.
Công ty TNHH (trách nhiệm hữu hạn) thường được đánh giá là phù hợp với doanh nghiệp vừa và nhỏ do tính linh hoạt và thủ tục pháp lý gọn gàng. Trong khi đó, công ty cổ phần lại được ưa chuộng bởi khả năng huy động vốn mạnh, dễ dàng mở rộng quy mô, thích hợp với các mô hình kinh doanh lớn, hướng tới niêm yết trên sàn chứng khoán.
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ điểm giống và khác nhau giữa công ty TNHH và công ty cổ phần, để từ đó xác định mô hình nào phù hợp nhất với nhu cầu và tầm nhìn của bạn.
Xem thêm: Nên thành lập công ty hay hộ kinh doanh và nguyên nhân cụ thể
Điểm giống nhau giữa công ty cổ phần và công ty TNHH
Theo quy định tại Luật Doanh nghiệp Việt Nam, công ty cổ phần và công ty TNHH có những điểm tương đồng cơ bản sau:
- Chủ thể góp vốn: Thành viên hoặc cổ đông của doanh nghiệp có thể là cá nhân hoặc tổ chức, không giới hạn quốc tịch.
- Tư cách pháp nhân: Cả hai loại hình đều có tư cách pháp nhân kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp.
- Trách nhiệm pháp lý: Thành viên/cổ đông chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi số vốn đã góp đối với các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác của công ty.
- Nghĩa vụ thuế và lao động: Cả công ty TNHH và công ty cổ phần đều phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế, chế độ bảo hiểm, và tuân thủ các quy định của pháp luật về người lao động.
Như vậy, cả hai loại hình doanh nghiệp đều đảm bảo tính pháp lý và bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư, chỉ khác nhau ở cơ cấu tổ chức và quy mô hoạt động.
So sánh công ty cổ phần và công ty TNHH chi tiết nhất
Mặc dù có nhiều điểm tương đồng, công ty TNHH và công ty cổ phần vẫn tồn tại các khác biệt đáng kể về cơ cấu, huy động vốn và quản lý. Dưới đây là bảng so sánh chi tiết theo từng tiêu chí.
Số lượng thành viên
| Tiêu chí | Công ty TNHH | Công ty Cổ phần |
| Số lượng thành viên/cổ đông | – Công ty TNHH 1 thành viên: Chỉ có 1 chủ sở hữu. – Công ty TNHH 2 thành viên trở lên: Có từ 2 đến tối đa 50 thành viên góp vốn. | – Tối thiểu 3 cổ đông sáng lập. – Không giới hạn số lượng cổ đông tối đa. |
Vốn điều lệ
| Tiêu chí | Công ty TNHH | Công ty Cổ phần |
| Cách chia vốn | Vốn điều lệ được chia theo tỷ lệ phần trăm góp vốn của từng thành viên. | Vốn điều lệ được chia thành nhiều phần bằng nhau, gọi là cổ phần, và các nhà đầu tư được gọi là cổ đông. |
Cơ cấu tổ chức
| Tiêu chí | Công ty TNHH | Công ty Cổ phần |
| Mô hình tổ chức | – Có thể lựa chọn 1 trong 2 hình thức: (1) Công ty TNHH 1 thành viên. (2) Công ty TNHH 2 thành viên trở lên. | – Có thể tổ chức theo 1 trong 2 mô hình: (1) Đại hội đồng cổ đông – Hội đồng quản trị – Giám đốc/Tổng giám đốc. (2) Đại hội đồng cổ đông – Hội đồng quản trị – Ban kiểm soát – Giám đốc/Tổng giám đốc. |
Khả năng huy động vốn
| Tiêu chí | Công ty TNHH | Công ty Cổ phần |
| Huy động vốn | – Không được phép phát hành cổ phần. – Có thể tăng vốn bằng cách tăng phần vốn góp của thành viên hiện tại hoặc nhận thêm thành viên mới. | – Có thể phát hành cổ phần, cổ phiếu, trái phiếu, và các loại chứng khoán khác. – Có khả năng huy động vốn rộng rãi qua thị trường chứng khoán. |
Chuyển nhượng vốn
| Tiêu chí | Công ty TNHH | Công ty Cổ phần |
| Quyền chuyển nhượng | – Thành viên chỉ được chuyển nhượng vốn cho người ngoài công ty nếu các thành viên còn lại không mua hoặc không mua hết phần vốn đó. – Không phải nộp thuế TNCN khi chuyển nhượng vốn. | – Cổ đông thường: Có quyền tự do chuyển nhượng cổ phần (trừ cổ phần ưu đãi biểu quyết). – Cổ đông sáng lập: Chỉ được tự do chuyển nhượng cổ phần phổ thông sau 3 năm kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. – Phải nộp thuế TNCN khi chuyển nhượng cổ phần. |
Nên thành lập công ty cổ phần hay TNHH?
Từ những phân tích trên, có thể thấy rằng lựa chọn loại hình công ty cổ phần hay TNHH phụ thuộc vào mục tiêu kinh doanh, quy mô vốn, cơ cấu tổ chức và định hướng phát triển lâu dài của doanh nghiệp.
Nên chọn công ty cổ phần nếu doanh nghiệp của bạn có quy mô lớn, mong muốn huy động vốn dễ dàng, mở rộng hoạt động nhanh, hoặc có kế hoạch niêm yết trên sàn chứng khoán trong tương lai. Đây là mô hình phù hợp cho các tập đoàn, doanh nghiệp công nghệ, hoặc các dự án có nhiều nhà đầu tư cùng tham gia.
Nên chọn công ty TNHH nếu bạn hướng tới một mô hình gọn nhẹ, ít thành viên, vốn đầu tư ban đầu thấp hơn, muốn đơn giản hóa thủ tục pháp lý và thuế, đồng thời duy trì sự kiểm soát nội bộ tốt hơn. Công ty TNHH đặc biệt phù hợp cho các doanh nghiệp gia đình, start-up nhỏ, hoặc đơn vị dịch vụ chuyên môn.
Tóm lại, công ty TNHH là lựa chọn an toàn, linh hoạt cho quy mô nhỏ và vừa, còn công ty cổ phần lại là lựa chọn chiến lược nếu bạn có tầm nhìn dài hạn, muốn phát triển thành thương hiệu lớn và mở rộng kênh huy động vốn.
Việc lựa chọn đúng loại hình doanh nghiệp ngay từ đầu sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian, chi phí, đồng thời tối ưu hiệu quả quản trị và phát triển bền vững.
