Khi bắt đầu khởi nghiệp hoặc muốn hợp pháp hóa hoạt động kinh doanh, một trong những câu hỏi thường gặp nhất là: Nên thành lập công ty TNHH hay doanh nghiệp tư nhân? Cả hai loại hình đều có những đặc điểm riêng về cơ cấu tổ chức, trách nhiệm pháp lý và cách thức quản lý. Việc lựa chọn hình thức phù hợp không chỉ giúp doanh nghiệp hoạt động ổn định mà còn ảnh hưởng đến khả năng huy động vốn và quản trị lâu dài.
Để giúp bạn có góc nhìn toàn diện, bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết sự khác biệt giữa công ty TNHH một thành viên và doanh nghiệp tư nhân, chỉ ra những ưu điểm – hạn chế của từng loại hình, từ đó đưa ra gợi ý lựa chọn phù hợp nhất.
Xem thêm: Nên thành lập công ty cổ phần hay TNHH và nguyên nhân cụ thể
So sánh doanh nghiệp tư nhân và công ty TNHH 1 thành viên
Dưới đây là những điểm tương đồng và khác biệt của hai loại hình doanh nghiệp này theo quy định của Luật Doanh nghiệp 2020:
Điểm giống nhau
Cả doanh nghiệp tư nhân và công ty TNHH một thành viên đều có một chủ sở hữu duy nhất. Chủ sở hữu có toàn quyền quyết định mọi vấn đề liên quan đến tổ chức, hoạt động và chiến lược phát triển của doanh nghiệp.
Ngoài ra, cả hai loại hình này đều không được phép phát hành cổ phiếu, đồng nghĩa với việc không thể huy động vốn thông qua thị trường chứng khoán.
Đồng thời, việc chuyển nhượng quyền sở hữu hoặc thêm thành viên mới đều cần phải thực hiện thủ tục chuyển đổi loại hình doanh nghiệp, đảm bảo tính minh bạch trong quản lý và đăng ký kinh doanh.
So sánh các điểm khác biệt
| Tiêu chí | Doanh nghiệp tư nhân | Công ty TNHH 1 thành viên |
| Chủ sở hữu | Một cá nhân duy nhất, không được đồng thời là chủ hộ kinh doanh hoặc thành viên hợp danh. | Có thể là cá nhân hoặc tổ chức có tư cách pháp nhân, có thể đồng thời là chủ hộ kinh doanh. |
| Chế độ trách nhiệm tài sản | Chủ doanh nghiệp chịu trách nhiệm vô hạn bằng toàn bộ tài sản cá nhân đối với mọi nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp. | Chủ sở hữu chỉ chịu trách nhiệm hữu hạn trong phạm vi vốn điều lệ đã góp vào công ty. |
| Khả năng góp vốn vào doanh nghiệp khác | Không được góp vốn để thành lập hoặc mua cổ phần trong các công ty khác. | Được phép góp vốn, mua cổ phần hoặc phần vốn góp trong các công ty khác. |
| Vốn đầu tư/vốn điều lệ | Có thể tăng hoặc giảm vốn đầu tư tùy theo hoạt động kinh doanh. Khi tăng vốn, không cần thông báo với cơ quan đăng ký kinh doanh, chỉ cần ghi nhận trong sổ sách kế toán. Nếu giảm vốn, phải đăng ký thay đổi với cơ quan đăng ký kinh doanh. | Khi tăng hoặc giảm vốn điều lệ đều phải thông báo với cơ quan đăng ký kinh doanh, tuân thủ đúng quy trình pháp lý. |
| Tư cách pháp nhân | Không có tư cách pháp nhân, vì tài sản của chủ sở hữu và doanh nghiệp không tách biệt. | Có tư cách pháp nhân kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. |
| Tính linh hoạt trong quản lý | Cơ cấu đơn giản, chủ sở hữu toàn quyền quyết định mọi vấn đề. | Có cơ cấu tổ chức chặt chẽ hơn, hoạt động theo điều lệ công ty và quy định của pháp luật. |
Ưu điểm, nhược điểm của công ty TNHH và doanh nghiệp tư nhân
Mỗi loại hình doanh nghiệp đều có những ưu thế và hạn chế riêng, phù hợp với mục tiêu và quy mô khác nhau.
Doanh nghiệp tư nhân
Ưu điểm:
- Cơ cấu quản lý đơn giản, dễ điều hành.
- Chủ doanh nghiệp có toàn quyền quyết định mọi hoạt động mà không cần thông qua bất kỳ cơ quan nội bộ nào.
- Do chịu trách nhiệm vô hạn, nên doanh nghiệp tư nhân thường tạo được độ tin cậy cao với đối tác và khách hàng.
Nhược điểm:
- Chủ doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm vô hạn bằng toàn bộ tài sản cá nhân, nên rủi ro tài chính rất lớn nếu doanh nghiệp thua lỗ hoặc vướng nợ.
- Không có sự tách biệt giữa tài sản cá nhân và tài sản doanh nghiệp, dẫn đến khó khăn khi cần bảo vệ tài sản riêng.
- Không được góp vốn vào các công ty khác, hạn chế khả năng mở rộng kinh doanh hoặc đầu tư đa ngành.
Công ty TNHH 1 thành viên
Ưu điểm:
- Có tư cách pháp nhân, giúp doanh nghiệp tạo được sự tin tưởng và uy tín cao hơn trong giao dịch, hợp đồng.
- Chủ sở hữu chỉ chịu trách nhiệm hữu hạn trong phạm vi vốn góp, giúp giảm thiểu rủi ro cá nhân khi xảy ra thua lỗ.
- Có thể góp vốn hoặc mua cổ phần trong các doanh nghiệp khác, thuận lợi cho mở rộng đầu tư.
Nhược điểm:
- Không được phát hành cổ phiếu, việc huy động vốn sẽ bị hạn chế.
- Thủ tục pháp lý và nghĩa vụ thuế phức tạp hơn so với doanh nghiệp tư nhân.
- Phải tuân thủ quy định chặt chẽ về kế toán, kiểm toán và công bố thông tin.
Nên thành lập công ty TNHH hay doanh nghiệp tư nhân?
Sau khi so sánh chi tiết về cơ cấu, quyền và nghĩa vụ giữa hai loại hình, có thể thấy lựa chọn thành lập công ty TNHH hay doanh nghiệp tư nhân phụ thuộc vào mục tiêu và định hướng phát triển của cá nhân hoặc tổ chức.
Nếu bạn là cá nhân kinh doanh nhỏ, muốn tự chủ hoàn toàn và không ngại rủi ro tài chính, doanh nghiệp tư nhân sẽ là lựa chọn phù hợp. Loại hình này giúp bạn dễ dàng điều hành, không phải tuân thủ quá nhiều quy định pháp lý phức tạp.
Ngược lại, nếu bạn muốn xây dựng thương hiệu có uy tín lâu dài, hoạt động trong lĩnh vực cần hợp tác, huy động vốn hoặc mở rộng đầu tư, thì công ty TNHH một thành viên là lựa chọn tối ưu. Mô hình này giúp bạn giảm thiểu rủi ro cá nhân, có tư cách pháp nhân độc lập và tạo được niềm tin với đối tác, ngân hàng cũng như nhà đầu tư.
Tóm lại, trong bối cảnh kinh tế hiện nay, công ty TNHH một thành viên đang là hình thức phổ biến và an toàn hơn. Việc tách bạch rõ ràng giữa tài sản cá nhân và tài sản doanh nghiệp không chỉ giúp hạn chế rủi ro mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc mở rộng quy mô trong tương lai.
