Bạn đang ấp ủ một ý tưởng kinh doanh? Chắc hẳn bạn đang phân vân giữa việc thành lập doanh nghiệp với quy mô bài bản hay bắt đầu với hộ kinh doanh đơn giản? Mỗi lựa chọn đều có những ưu và nhược điểm riêng. Bài viết này BizNext sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về hai hình thức kinh doanh này, giúp bạn tìm ra con đường phù hợp nhất với mục tiêu và nguồn lực hiện tại.
Khái niệm về doanh nghiệp và hộ kinh doanh?
Để đưa ra quyết định về việc lựa chọn hình thức kinh doanh phù hợp, điều quan trọng là phải hiểu rõ bản chất và sự khác biệt cơ bản giữa doanh nghiệp và hộ kinh doanh là gì? Hãy cùng BizNext tìm hiểu thông qua phần dưới đây.
Doanh nghiệp
Định nghĩa:
Doanh nghiệp là một tổ chức kinh tế có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch, được đăng ký thành lập theo quy định của pháp luật nhằm mục đích thực hiện các hoạt động kinh doanh. Công ty có tư cách pháp nhân, có quyền và nghĩa vụ độc lập với chủ sở hữu hoặc các thành viên góp vốn (ngoại trừ doanh nghiệp tư nhân).
Đặc điểm chính:
Tư cách pháp nhân: Đây là điểm khác biệt lớn nhất giữa doanh nghiệp và hộ kinh doanh. Tư cách pháp nhân cho phép doanh nghiệp có quyền và nghĩa vụ riêng biệt, có thể tham gia vào các giao dịch, ký kết hợp đồng và chịu trách nhiệm trước pháp luật bằng tài sản của doanh nghiệp. Điều này tách biệt tài sản của doanh nghiệp và tài sản cá nhân của chủ sở hữu hoặc thành viên, giảm thiểu rủi ro cho cá nhân.
Đa dạng loại hình: Có nhiều loại hình doanh nghiệp khác nhau, phù hợp với các quy mô và mục tiêu kinh doanh khác nhau, bao gồm:
+ Công ty TNHH: Công ty TNHH bao gồm Công ty TNHH một thành viên do 1 tổ chức hay một cá nhân làm chủ sở hữu; Công ty TNHH 2 thành viên trở lên và tối đa là 50 tổ chức hoặc tổ chức làm thành viên. Thành viên công ty TNHH chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi số vốn đã góp khi liên quan đến các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác của công ty.
+ Công ty cổ phần: là loại hình doanh nghiệp đặc thù mà vốn điều lệ được chia thành nhiều phần bằng nhau được gọi là cổ phần. Cá nhân hoặc tổ chức có thể là cổ đông của công ty và số lượng tối thiểu là 3 cổ đồng và không giới hạn tối đa.
+ Công ty hợp danh: là doanh nghiệp có tối thiểu hai thành viên hợp danh, có thể có thêm thành viên góp vốn ngoài các thành viên hợp danh. Thành viên góp vốn có thể là cá nhân, tổ chức, chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ công ty chỉ giới hạn trong phạm vi họ đã góp vốn, còn thành viên hợp danh phải chịu trách nhiệm hoàn toàn về toàn bộ tài sản của mình về các nghĩa vụ của công ty.
+ Doanh nghiệp tư nhân: là doanh nghiệp thuộc quyền sở hữu của một cá nhân và tự chịu trách nhiệm về toàn bộ tài sản của mình. Một doanh nghiệp tư nhân chỉ có thể được thành lập bởi một cá nhân. Chủ doanh nghiệp tư nhân không được đồng thời là chủ hộ kinh doanh hoặc thành viên hợp danh trong công ty hợp danh.
Quy mô lớn, chuyên nghiệp: Thường có quy mô lớn hơn hộ kinh doanh, có bộ máy quản lý chuyên nghiệp, có khả năng mở rộng và phát triển thị trường.
Nghĩa vụ thuế: Chịu sự quản lý chặt chẽ về thuế và có các loại thuế phải nộp như thuế môn bài, thuế GTGT, thuế TNDN; hàng quý phải kê khai, nộp thuế và nộp báo cáo tài chính hàng năm.
>> Xem thêm: Tại sao phải thành lập công ty? Yếu tố cần xem xét trước khi mở công ty
Hộ kinh doanh
Định nghĩa:
Hộ kinh doanh do một cá nhân hoặc các thành viên hộ gia đình đăng ký thành lập và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh của hộ. Trường hợp các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh thì ủy quyền cho một thành viên làm đại diện hộ kinh doanh. Cá nhân đăng ký hộ kinh doanh, người được các thành viên hộ gia đình ủy quyền làm đại diện hộ kinh doanh là chủ hộ kinh doanh (Theo khoản 1 Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP).
Đặc điểm chính:
Không có tư cách pháp nhân: Đây là điểm khác biệt cơ bản so với công ty. Chủ hộ kinh doanh chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản cá nhân của mình cho các khoản nợ và nghĩa vụ của hộ kinh doanh.
Quy mô nhỏ, đơn giản: Thường có quy mô nhỏ lẻ, hoạt động kinh doanh đơn giản, không có bộ máy quản lý phức tạp.
Thủ tục đăng ký kinh doanh: Hồ sơ đăng ký kinh doanh đơn giản hơn mô hình doanh nghiệp, nhưng chưa thể hoàn toàn thực hiện thủ tục online trên toàn quốc, mô hình quản lý đơn giản hơn so với doanh nghiệp.
Nghĩa vụ thuế đơn giản: Nộp thuế theo phương pháp khoán hoặc tỷ lệ theo doanh thu, trong vòng 10 ngày sau khi có đăng ký kinh doanh chủ hộ trực tiếp lên Chi cục thuế nơi đăng ký kinh doanh để kê khai nhận mức thuế khoán.
Phù hợp với kinh doanh nhỏ lẻ: Thường được sử dụng cho các hoạt động kinh doanh nhỏ lẻ, các cửa hàng tạp hóa, dịch vụ gia đình,…
Ví dụ: Các cửa hàng tạp hóa, quán ăn nhỏ, tiệm cắt tóc, quán cà phê gia đình… thường là các hộ kinh doanh.
>> Xem thêm: Hướng dẫn đăng ký kinh doanh dạy thêm theo hộ kinh doanh
Ưu và nhược điểm của các loại hình doanh nghiệp và hộ kinh doanh
Để giải đáp thắc mắc nên thành lập doanh nghiệp hay hộ kinh doanh, BizNext sẽ cùng bạn so sánh những ưu nhược điểm của 2 loại hình này. Từ đó, tùy vào mô hình kinh doanh, mục tiêu phát triển và khả năng tài chính để lựa chọn loại hình phù hợp.
| TIÊU CHÍ | CÔNG TY | HỘ KINH DOANH |
| Thủ tục đăng ký | Online | Online hoặc trực tiếp |
| Tư cách pháp nhân | Có(Ngoại trừ doanh nghiệp tư nhân) | Không |
| Trách nhiệm pháp lý | Chịu trách nhiệm hữu hạn trong phạm vi vốn điều lệ đã đăng ký (trừ doanh nghiệp tư nhân chịu trách nhiệm vô hạn). | Chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của hộ kinh doanh. |
| Xuất hóa đơn VAT | Được xuất hóa đơn VAT, được khấu trừ thuế GTGT | Không xuất hóa đơn VAT, không được khấu trừ thuế GTGT nếu là hộ kinh doanh được khoán thuế.(hạn chế đối tác mua bán) |
| Quy mô kinh doanh | – Quy mô kinh doanh lớn, dễ dàng huy động vốn và mở rộng hoạt động kinh doanh;- Được quyền xuất, nhập khẩu. | – Quy mô kinh doanh nhỏ, khó khăn trong việc huy động vốn và mở rộng hoạt động kinh doanh;- Không được xuất nhập khẩu. |
| Người đại diện theo pháp luật | Có thể có 01 hoặc nhiều người đại diện theo pháp luật | Chỉ có 01 người đại diện là chủ hộ kinh doanh |
| Số lượng được phép đăng ký | 01 người có thể đăng ký nhiều công ty | 01 người chỉ đăng ký được 01 hộ kinh doanh |
| Địa chỉ đăng ký trụ sở | Một địa chỉ có thể đăng ký làm địa chỉ trụ sở chính cho nhiều công ty, doanh nghiệp | Một địa chỉ chỉ có thể đăng ký làm địa chỉ trụ sở chính cho duy nhất 1 hộ kinh doanh. |
| Phạm vi hoạt động | – Có thể mở chi nhánh, văn phòng đại diện, địa điểm kinh doanh;- Có thể phát triển mở rộng phạm vi hoạt động ra nước ngoài. | – Không được mở chi nhánh, văn phòng đại diện;- Được phép hoạt động tại nhiều địa điểm ngoài trụ sở chính nhưng phải thông báo với cơ quan quản lý thuế, cơ quan quản lý thị trường. Do đó, địa điểm kinh doanh cũng có nhiều hạn chế. |
| Ngành nghề kinh doanh | Không giới hạn số lượng ngành, nghề đăng ký kinh doanh. | Giới hạn về số lượng ngành, nghề đăng ký kinh doanh. |
| Đặt tên | Không trùng hoặc gây nhầm lẫn với tên công ty khác trên phạm vi toàn quốc | Không trùng hoặc gây nhầm lẫn với tên hộ kinh doanh khác trong phạm vi quận, huyện |
| Nghĩa vụ thuế | Phức tạp do doanh nghiệp phải đóng 4 loại thuế bao gồm: Thuế môn bài, thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân. | Ít và đơn giản hơn, hộ kinh doanh chỉ phải đóng 3 loại thuế là thuế môn bài, thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân. |
| Thủ tục giải thể | Hồ sơ, thủ tục giải thể phức tạp và kéo dài | Thủ tục giải thể đơn giản, nhanh chóng |
Doanh nghiệp
Ưu điểm:
- Có tư cách pháp nhân (ngoại trừ doanh nghiệp tư nhân)
- Quy mô kinh doanh rộng, không giới hạn số lượng lao động và ngành nghề kinh doanh
- Dễ dàng huy động vốn từ bên ngoài và mở rộng phạm vi sản xuất kinh doanh (thành lập chi nhánh, văn phòng đại diện, địa điểm kinh doanh).
- Doanh nghiệp đáp ứng được nhu cầu xuất hóa đơn giá trị gia tăng (hóa đơn đỏ) cho khách hàng và được khấu trừ 10% thuế giá trị gia tăng.
Nhược điểm:
- Chế độ kế toán phức tạp đòi hỏi phải đúng luật, đúng hạn, đúng chuẩn mực kế toán.
- Đóng nhiều loại thuế với mức thuế suất cao
- Phải thực hiện đúng và đầy đủ các chính sách cho người lao động như thai sản, bảo hiểm…
Hộ kinh doanh
Ưu điểm:
Số lượng lao động ít dễ dàng quản lý, chế độ chứng từ sổ sách kế toán đơn giản, nộp thuế khoán ít phù hợp với cá nhân, hộ gia đình kinh doanh nhỏ lẻ, vốn ít.
Nhược điểm:
Hộ kinh doanh không có tư cách pháp nhân, quy mô kinh doanh nhỏ nên không dễ huy động vốn hay mở rộng quy mô kinh doanh, chủ hộ kinh doanh phải chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình, tính chất hoạt động manh mún, không xuất được hóa đơn giá trị gia tăng cho khách hàng nên hạn chế đối tác mua bán và không được khấu trừ tiền thuế như doanh nghiệp.
Nên thành lập doanh nghiệp hay hộ kinh doanh?
Việc lựa chọn giữa thành lập công ty và đăng ký hộ kinh doanh là một quyết định quan trọng, phụ thuộc vào quy mô, mục tiêu và định hướng phát triển của mỗi cá nhân hoặc tổ chức. Công ty, với tư cách là một pháp nhân, có ưu thế về tính chuyên nghiệp, khả năng huy động vốn lớn và tạo dựng niềm tin với đối tác, khách hàng. Tuy nhiên, nó cũng đi kèm với những thủ tục pháp lý phức tạp hơn, chi phí thành lập và duy trì cao hơn, cũng như trách nhiệm pháp lý nặng nề hơn.
Ngược lại, hộ kinh doanh có ưu điểm là thủ tục đăng ký đơn giản, chi phí thấp, linh hoạt trong quản lý và vận hành. Đây là lựa chọn phù hợp cho các hoạt động kinh doanh nhỏ lẻ, buôn bán hộ gia đình. Tuy nhiên, hộ kinh doanh lại hạn chế về khả năng mở rộng, khó tiếp cận các nguồn vốn lớn và chủ hộ phải chịu trách nhiệm vô hạn về các khoản nợ của hộ.
Tóm lại, việc lựa chọn hình thức kinh doanh nào đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng về ưu và nhược điểm của mỗi loại, cũng như sự phù hợp với hoàn cảnh và mục tiêu cụ thể của người kinh doanh.
Nếu bạn cần hỗ trợ chi tiết về thủ tục, hồ sơ thành lập công ty hoặc đăng ký hộ kinh doanh hãy liên hệ ngay HOTLINE: 0832016336 để được tư vấn chi tiết hơn về dịch vụ. BizNext cũng cung cấp dịch vụ thành lập doanh nghiệp trọn gói dành cho những khách hàng bận rộn, với mức chi phí ưu đãi và cam kết không phát sinh.
