Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt của thị trường hiện nay, nhãn hiệu không chỉ là dấu hiệu nhận biết sản phẩm mà còn là tài sản vô hình có giá trị pháp lý và thương mại lớn đối với doanh nghiệp. Tuy nhiên, không phải mọi nhãn hiệu đều đủ điều kiện để được pháp luật bảo hộ. Việc hiểu rõ các trường hợp không được bảo hộ nhãn hiệu là yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp tránh rủi ro pháp lý và đảm bảo chiến lược xây dựng thương hiệu được vững chắc, bền lâu.
Xem thêm: Đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, thương hiệu có bắt buộc không?
Đối tượng không được bảo hộ nhãn hiệu
Theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ, một số dấu hiệu không được xem là nhãn hiệu hợp lệ và sẽ bị từ chối bảo hộ nếu rơi vào các nhóm sau:
Tên gọi chung
Tên gọi chung của hàng hóa hoặc dịch vụ không thể được độc quyền sử dụng làm nhãn hiệu. Đây là những tên gọi mà người tiêu dùng sử dụng phổ biến để mô tả chính loại hàng hóa hoặc dịch vụ đó.
Ví dụ, từ “Car” (nghĩa là “ô tô”) khi đăng ký cho sản phẩm ô tô sẽ không được bảo hộ, vì đây là tên gọi chung, không mang tính phân biệt.
Phần chữ có tính mô tả
Những từ ngữ chỉ mô tả đặc tính, công dụng, thành phần hay chất lượng của sản phẩm sẽ không được bảo hộ độc quyền. Mục tiêu của quy định này là bảo đảm sự công bằng trong thương mại, tránh việc một doanh nghiệp chiếm dụng từ ngữ mà các đối thủ khác cũng cần sử dụng.
Ví dụ: cụm từ “làm sạch hiệu quả” trong “Nước rửa chén Sunlight – làm sạch hiệu quả” chỉ mang tính mô tả chức năng, không thể được bảo hộ như một yếu tố nhận diện độc lập.
Nhãn hiệu có tính mô tả
Một nhãn hiệu không được bảo hộ nếu chỉ thể hiện các đặc điểm, tính chất hoặc nguồn gốc của sản phẩm mà không tạo ra khả năng phân biệt.
Ví dụ: cụm từ “Bánh mì ngon – Thực phẩm hàng ngày” mô tả trực tiếp đặc điểm của sản phẩm và không có tính độc đáo riêng biệt, do đó không đủ điều kiện để được bảo hộ.
Trái với trật tự công cộng hoặc đạo đức xã hội
Các dấu hiệu có nội dung phản cảm, xúc phạm tôn giáo, trái đạo đức hoặc vi phạm chuẩn mực xã hội sẽ bị loại khỏi danh mục bảo hộ. Đây là quy định nhằm bảo vệ giá trị văn hóa và đạo đức cộng đồng.
Quốc kỳ, quốc huy, biểu tượng và dấu xác nhận
Các biểu tượng của quốc gia hoặc tổ chức quốc tế, như quốc kỳ, quốc huy, huy hiệu, chỉ được sử dụng trong nhãn hiệu khi có sự chấp thuận bằng văn bản của cơ quan, tổ chức đó. Nếu không, việc đăng ký sẽ bị từ chối để bảo đảm tôn trọng chủ quyền và hình ảnh quốc gia.
Xem thêm: Đối tượng có quyền bảo hộ nhãn hiệu theo quy định
Trường hợp không được bảo hộ nhãn hiệu
Căn cứ theo Điều 73 và 74 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2015, các trường hợp cụ thể không được bảo hộ nhãn hiệu bao gồm:
Nhãn hiệu trùng hoặc tương tự với nhãn hiệu nổi tiếng
Việc sử dụng nhãn hiệu trùng hoặc tương tự với một nhãn hiệu đã nổi tiếng có thể gây hiểu lầm cho người tiêu dùng và làm ảnh hưởng đến uy tín của thương hiệu gốc.
Ví dụ: việc sử dụng tên “Fruity Loops” cho một loại nước trái cây có thể khiến người tiêu dùng nhầm lẫn với phần mềm âm nhạc nổi tiếng cùng tên, gây thiệt hại cho thương hiệu gốc.
Nhãn hiệu mang tính mô tả bản chất, chất lượng hoặc nguồn gốc địa lý
Một nhãn hiệu chỉ mô tả sản phẩm, như “Sữa tươi hàng ngày”, không đủ yếu tố phân biệt và không thể bảo hộ. Quy định này nhằm đảm bảo rằng nhãn hiệu được bảo hộ phải đại diện cho tính độc đáo, chứ không chỉ là mô tả chung.
Nhãn hiệu có nội dung gây nhầm lẫn hoặc dối lừa người tiêu dùng
Các nhãn hiệu gây hiểu lầm về nguồn gốc, công dụng, tính năng hoặc chất lượng hàng hóa đều bị từ chối bảo hộ.
Ví dụ: sản phẩm mang tên “Sữa tươi tự nhiên” nhưng thực chất có chứa hợp chất nhân tạo là hành vi vi phạm, vì nó lừa dối người tiêu dùng về bản chất sản phẩm.
Nhãn hiệu vi phạm chuẩn mực đạo đức, tôn giáo hoặc trật tự công cộng
Những dấu hiệu chứa nội dung xúc phạm, phản cảm, hoặc sử dụng hình ảnh tôn giáo không phù hợp sẽ bị loại trừ khỏi danh mục được đăng ký.
Ví dụ: sử dụng hình ảnh nhân vật thánh trong tôn giáo để quảng bá rượu bia có thể bị xem là trái đạo đức và vi phạm pháp luật.
Nhãn hiệu giống quốc kỳ, quốc huy hoặc biểu tượng quốc gia
Các nhãn hiệu mang hình thức tương tự hoặc trùng lặp với quốc kỳ, quốc huy, huy hiệu của các quốc gia sẽ bị từ chối, trừ khi có sự chấp thuận chính thức. Đây là quy định thể hiện sự tôn trọng biểu tượng chủ quyền quốc gia.
Xem thêm: Điều kiện bảo hộ nhãn hiệu theo quy định chi tiết nhất
Tính phân biệt của nhãn hiệu được quy định như thế nào?
Theo Điều 74 Luật Sở hữu trí tuệ 2005, một nhãn hiệu chỉ được coi là có khả năng phân biệt khi được cấu thành từ yếu tố dễ nhận biết, dễ ghi nhớ và không thuộc các trường hợp bị loại trừ.
Những dấu hiệu bị coi là không có khả năng phân biệt bao gồm:
- Các hình học đơn giản, chữ số hoặc ký tự thông thường không mang tính sáng tạo;
- Dấu hiệu hoặc biểu tượng đã được sử dụng phổ biến và không còn khả năng nhận diện riêng;
- Dấu hiệu chỉ mô tả phương pháp sản xuất, thành phần, công dụng hay nguồn gốc địa lý;
- Dấu hiệu trùng hoặc tương tự đến mức gây nhầm lẫn với nhãn hiệu đã được đăng ký trước;
- Dấu hiệu trùng với chỉ dẫn địa lý hoặc tên thương mại đang được bảo hộ;
- Dấu hiệu bị xem là sao chép hoặc tương tự đáng kể với kiểu dáng công nghiệp đã được bảo hộ trước đó.
Những quy định này giúp đảm bảo mỗi nhãn hiệu được đăng ký có khả năng nhận diện rõ ràng, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp và người tiêu dùng.
Lưu ý khi thiết kế nhãn hiệu
Để tránh bị từ chối đăng ký, doanh nghiệp cần lưu ý những điểm quan trọng sau khi thiết kế nhãn hiệu:
Bảo đảm tính độc đáo và khác biệt
Thiết kế nhãn hiệu nên kết hợp hài hòa giữa phần hình và phần chữ để dễ nhận diện và ghi nhớ.
Tránh trùng lặp hoặc tương tự
Cần tra cứu kỹ trước khi đăng ký để đảm bảo nhãn hiệu không giống hoặc gây nhầm lẫn với các nhãn hiệu đã được bảo hộ.
Không sử dụng biểu tượng quốc gia hoặc cơ quan nhà nước
Quốc huy, quốc kỳ, huy hiệu, hoặc biểu tượng của tổ chức chính phủ không được phép dùng làm nhãn hiệu trừ khi có sự chấp thuận chính thức.
Phản ánh đúng bản chất sản phẩm
Nội dung nhãn hiệu phải trung thực, không gây hiểu lầm về nguồn gốc hay chất lượng.
Gắn liền với thông điệp thương hiệu
Một nhãn hiệu hiệu quả không chỉ đáp ứng yêu cầu pháp lý mà còn thể hiện được giá trị và sứ mệnh mà doanh nghiệp muốn truyền tải đến khách hàng.
Xem thêm: Hồ sơ, thủ tục đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, thương hiệu theo quy định
